Archiwum kategorii: wyłączenie stosowania ustawy Prawo zamówień publicznych

Udzielanie zamówień na dostawy i usługi o wartości wyższej lub równej progom unijnym a sytuacja kryzysowa związana z epidemią COVID-19

Ciąg dalszy analizy możliwości dokonywania zakupów, o których mowa w art. 6 tzw. ustawy o COVID-19. Opinia Urzędu Zamówień dotycząca wykładni art. 6 ww. ustawy dotyczy zamówień, w stosunku do których wyłączone zostało stosowanie ustawy Prawo zamówień publicznych. Kontynuując temat stosowania wyłączeń tym razem przedmiotem rozważań będą zamówienia o wartościach równych lub przekraczających progi unijne. Sposób udzielania takich zamówień w sytuacji kryzysowej, związanej z występującą sytuacją epidemiczną regulują wytyczne komisji europejskiej.

Mowa o Komunikacie Komisji Europejskiej – Wytyczne Komisji Europejskiej w sprawie stosowania ram dotyczących zamówień publicznych w sytuacji nadzwyczajnej związanej z kryzysem wywołanym epidemią COVID-19 – Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej 2020/C 108 I/01.

W przedmiotowych wytycznych Komisja Europejska wskazuje na to w jaki sposób zamawiający mogą szybko dokonać zakupu dostaw i usług pierwszej potrzeby – a także, jeśli wystąpi potrzeba, również dokonać szybkiego zakupu dodatkowej infrastruktury – jeśli wystąpi taka potrzeba.

Zatem zakresem objęte są:

dostawy i usługi pierwszej potrzeby

oraz

dodatkowa infrastruktura – jeśli wystąpi taka potrzeba. Zaznaczmy – potrzeba wynikająca z sytuacji nadzwyczajnej związanej z COVID-19.

W Wytycznych komisja wskazuje na fakt nie tyle możliwości odstąpienia od stosowania przepisów dyrektyw przy udzielaniu takich zamówień publicznych a wskazuje na możliwość stosowania przepisów umożliwiających szybsze dokonanie tego rodzaju zakupu.

Komisja wskazuje, że zamawiający ma możliwość przy udzielaniu zamówień publicznych stosować procedury otwarte lub ograniczone. Przy czym w przypadku procedur otwartych czynnikiem uniemożliwiającym zastosowanie takiego trybu będzie jej czasochłonność. Jak wskazuje się w Wytycznych – procedura otwarta to 35 dni na składanie ofert, procedura ograniczona – 30 dni na złożenie wniosków o dopuszczenie do udziału w postępowaniu a potem 30 dni na składanie ofert przez wykonawców zaproszonych do ich złożenia.

Przy czym zwraca się uwagę na możliwość skrócenia ww. terminów z uwagi na albo zamieszczenie informacji o takim zamówieniu w ogłoszeniu wstępnym albo ze względu na zachodzący przypadek pilnej konieczności. Przy czym odróżnić należy przypadek „pilnej konieczności“ od przypadku „wyjątkowo pilnej konieczności“.

Zachodzący przypadek pilnej konieczności uprawnia zamawiających do skrócenia terminu składania ofert/wniosków o dopuszczenie do udziału w postępowaniu odpowiednio:

– o 15 dni – termin składania ofert w procedurze otwartej,

– o 15 dni termin składania wniosków o dopuszczenie do udziału w postępowaniu oraz o 10 dni termin składania ofert – w procedurze ograniczonej. Przy czym tego rodzaju skrócenie terminów nie zawsze może okazać się wystarczające w przypadku konieczności dokonania pilnych zakupów.

Wytyczne wskazują na możliwość wykorzystania procedury negocjacyjnej bez uprzedniej publikacji.

Wytyczne wskazują, że zgodnie z art. 32 ust. 2 lit c) dyrektywy 2014/24/UE:

w zakresie, w jakim jest to absolutnie niezbędne, jeżeli – ze względu na wystąpienie wyjątkowo pilnej konieczności spowodowanej wydarzeniami, których instytucja zamawiająca nie mogła przewidzieć – terminy przewidziane dla procedury otwartej lub procedury ograniczonej lub procedury konkurencyjnej z negocjacjami nie mogą być dotrzymane. Okoliczności przywoływane w celu uzasadnienia wyjątkowo pilnej konieczności nie mogą być w żadnym wypadku przypisane instytucji zamawiającej“.

Podkreśla się oczywiście, że zastosowanie tego trybu ma charakter wyjątkowy – i sytuacja jaka następuje obecnie, czyli występowanie pandemii – nie zmienia sposobu rozumienia przesłanek warunkujących zastosowanie tego trybu przy udzielaniu zamówień. Komisja podkreśla, że stosowanie te procedury jest wyjątkiem od zasady stosowania trybów konkurencyjnych, zapewniających przejrzystość udzielania zamówień publicznych – zatem przepis i zawarte w nim przesłanki nie mogą podlegać wykładni rozszerzającej – nawet w takim okresie. Tym samym zamawiający, który będzie stosował ten tryb do zakupów środków czy usług, których potrzeba zakupu wyniknęła z sytuacji panującej epidemii – zobowiązany jest do zbadania by następnie móc w wypadku zaistnienia takiej potrzeby wykazać, że wszystkie przesłanki w chwili dokonywania zakupu zostały spełnione.

„Ponieważ instytucje zamawiające odstępują w tym przypadku od podstawowej zasady Traktatu dotyczącej przejrzystości, Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej wymaga, aby korzystanie z tej procedury miało nadal charakter wyjątkowy. Wszystkie warunki muszą być spełnione łącznie i należy je interpretować w sposób zawężający (zob. np. sprawy C-275/08 Komisja przeciwko Niemcom oraz C-352/12 Consiglio Nazionale degli Ingegneri).“

 Natomiast w odniesieniu do przesłanek Wytyczne wskazują, że:

  1. brak możliwości przewidzenia wydarzeń, które spowodowały wystąpienie pilnej konieczności:
  2. Wytyczne wskazują, że zarówno samo wydarzenie wybuchu epidemii, jak i sposób i tempo rozprzestrzeniania się jej oraz tempo i stopień przyrostu osób chorych nie są do przewidzenia przez zamawiającego. Tym samym nie występuje możliwość, nawet potencjalna w tym wypadku, przewidzenia i zaplanowania konkretnych zakupów, co umożliwiałoby zastosowanie procedury konkurencyjnej. Zatem przesłanka braku możliwości przewidzenia może być w tych okolicznościach uznana za spełnioną.

  3. Wyjątkowo pilna konieczność, która uniemożliwia zachowanie terminów dla procedur konkurencyjnych (ogólnych terminów):
  4. Wytyczne wskazują, że wynikające z zaistniałej sytuacji epidemii potrzeby jednostek służby zdrowia muszą być realizowane jak najszybciej. Przy czym czy o tym, czy występują takie okoliczności faktyczne, które wskazują na fakt niemożności zachowania dłuższych terminów na przeprowadzenie procedury o udzielenie zamówienia, muszą być oceniane indywidualnie. Za każdym razem zatem należy dokonywać indywidualnej oceny okoliczności. „Jak wyjaśniono w orzecznictwie Trybunału, jeżeli przywoływana jest wyjątkowo pilna konieczność, potrzeba, której dotyczy zamówienie, musi zostać zaspokojona niezwłocznie.“Zatem przy dokonywaniu tego rodzaju zakupu nie wystarczy tylko wskazanie, że dokonywano zakupu środków ochrony osobistej dla pracowników szpitala, ale należy wykazać, że szpital nie posiada środków ochrony osobistej w tzw. zapasie, wszystko wykorzystywane jest na bieżąco i w obliczu istniejącego zagrożenia szybkiego wyczerpania posiadanych zasobów przy wzrastającym poziomie zachorowań – nie ma czasu na stosowanie procedur tzw. konkurencyjnych, z określonymi terminami składania ofert. Będzie to z pewnością dotyczyło potrzeb doraźnych, krótkoterminowych.

Pomiędzy przesłanką a) i b) musi występować związek przyczynowy. I związek ten musi również zostać przez zamawiającego wykazany. W Wytycznych czytamy: „W przypadku zaspokajania w bardzo krótkim czasie natychmiastowych potrzeb szpitali i instytucji zdrowia publicznego związek przyczynowy z pandemią COVID-19 nie może zostać w rozsądny sposób zakwestionowany.“

 W Wytycznych wskazano ponadto, że „Procedury negocjacyjne bez uprzedniej publikacji mogą dawać możliwość zaspokojenia pilnych potrzeb. Wypełniają one lukę do czasu znalezienia stabilniejszych rozwiązań, takich jak umowy ramowe na dostawy i usługi, uzyskanych w drodze zwykłych procedur (w tym w trybie przyspieszonym).“.

Wyłączenia stosowania przepisów zawarte w art. 6 ustawy o COVID-19

W dzisiejszym wpisie postaram się omówić regulacje ustawy z dnia 2 marca 2020 r., która została podjęta ustawa o szczególnych rozwiązaniach związanych z  zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19 innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych – Dz. U. 2020 r., poz. 374 ze zm. – ponieważ w dniu 31 marca 2020 r. weszła w życie nowelizacja ww. ustawy. Nowelizacja została dokonana na mocy ustawy z dnia 31 marca 2020 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z  zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19 innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz. U. 2020 r., poz. 568). Przedmiotem rozważań będzie art. 6 ustawy, który wyłącza obowiązek stosowania ustawy Prawo zamówień publicznych przy dokonywaniu zamówień, których rodzaj został określony w niniejszej regulacji ustawowej. Przedmiotowe omówienie jest dokonane na dużym poziomie ogólności z uwagi na fakt, że decyzja dotycząca udzielenia tego rodzaju zamówienia jest zawsze podejmowana indywidualnie, w oparciu o konkretne okoliczności faktyczne – w tym nie tylko te spowodowane sytuacją epidemiczną ale i cechy i przeznaczenie danego przedmiotu zamówienia, którego udzielenie ma nastąpić z wyłączeniem stosowania ustawy Prawo zamówień publicznych.

Znowelizowany artykuł 6 ustawy, umożliwiający dokonywanie zakupów dostaw i usług bez obowiązku stosowania ustawy Prawo zamówień publicznych brzmi następująco:


1. Do zamówień na usługi lub dostawy niezbędne do przeciwdziałania COVID-19 nie stosuje się przepisów ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. – Prawo zamówień publicznych (Dz. U. z 2019 r. poz. 1843), jeżeli zachodzi wysokie prawdopodobieństwo szybkiego i niekontrolowanego rozprzestrzeniania się choroby lub jeżeli wymaga tego ochrona zdrowia publicznego.

2.  Ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. – Prawo zamówień publicznych nie stosuje się do zamówień udzielanych przez Bank Gospodarstwa Krajowego, Polski Fundusz Rozwoju Spółka Akcyjna lub regionalne fundusze rozwoju, o których mowa w art. 13 ust. 1a ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa (Dz. U. z 2019 r. poz. 512, 1571 i 1851), związanych z realizacją:

1) zadań dotyczących obsługi funduszy utworzonych, powierzonych lub przekazanych na podstawie przepisów odrębnych oraz związanych z realizacją programów rządowych lub innych programów realizowanych ze środków publicznych, lub

2) zadań związanych z wykorzystaniem środków pochodzących z takich funduszy

– które dotyczą instrumentów wsparcia niezbędnych do przeciwdziałania negatywnym skutkom gospodarczym wystąpienia COVID-19.

3.  Do zamówień, o których mowa w ust. 1, w zakresie, w jakim dotyczą inwestycji, o której mowa w art. 95d ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2019 r. poz. 1373, z późn. zm.), nie stosuje się warunku uzyskania opinii o celowości inwestycji, o której mowa w tym przepisie.

 Najogólniej mówiąc, przepis ten ma za zadanie uproszczenie dokonywania zakupów przez zamawiających – w szczególności ich przyspieszenie z uwagi na fakt, że chodzi o zakupy istotne z punktu widzenia zapobiegania, zwalczania i przeciwdziałania rozprzestrzenianiu się wirusa. Ale podkreślmy, że chodzi tylko i wyłącznie o zakupy, które są ściśle związane z realizacją celu wskazanego w ustawie. Mamy w tym zakresie do czynienia z wyjątkiem w zakresie stosowania – czy też niestosowania ustawy – zatem wykładnia tego przepisu w żadnym wypadku nie może być rozszerzająca.

W uzasadnieniu do projektu ustawy z dnia 2 marca 2020 r., wprowadzającej art. 6 czytamy:

„Kolejna istotna z uwagi na cel wprowadzenia regulacji zasada to prawo do dokonywania zamówień, których przedmiotem są towary lub usługi niezbędne do przeciwdziałania COVID-19, bez stosowania przepisów ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. – Prawo zamówień publicznych – jeżeli zachodzi wysokie prawdopodobieństwo szybkiego i niekontrolowanego rozprzestrzeniania się choroby lub jeżeli wymaga tego ochrona zdrowia publicznego.

Analogicznie do projektowania, budowy, przebudowy, utrzymania i rozbiórki obiektów budowlanych, w tym zmiany sposobu użytkowania, w związku z przeciwdziałaniem COVID-19, wprowadzono możliwość nie stosowania przepisów ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane, ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym oraz ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami.“

Przepis ustawy, o którym mowa w praktyce rodzić może sporo wątpliwości – w odniesieniu do możliwego czy też dopuszczalnego jego zastosowania. Na przykład – w zakresie szacowania wartości takich zamówień, w zakresie dopuszczalności skorzystania przy zakupie określonego rodzaju dostaw czy usług z tego przepisu z jakiejkolwiek sformalizowanej procedury zakupu czy też wystarczające jest w takim wypadku potwierdzenie takiego zakupu fakturą i zleceniem. Kwestie te są o tyle istotne, że będziemy mieli do czynienia niejednokrotnie z dużymi wartościowo zamówieniami. Ponadto pamiętać należy, że nie został przy tym wyłączony obowiązek dbałości o finanse publiczne. A postępowania te będą z pewnością przedmiotem późniejszych kontroli. Bo na szczęście świat po epidemii będzie dalej funkcjonował – nie piszę oczywiście „na szczęście“ mając na myśli kontrole ale funkcjonowanie świata w ogólności i przy udzielaniu tego rodzaju zamówień, korzystając teego wyłączenia należy mieć na względzie, że na tym świat się nie kończy i dlatego dla każdej tego rodzaju decyzji o dokonaniu zakupu z wyłączeniem stosowania ustawy Prawo zamówień publicznych należy mieć uzasadnienie. Ale o wymaganiach formalnych, jakich należy w mojej ocenie dopełnić przy udzielaniu takich zamówień dojdziemy w dalszej części tego wpisu. A zatem po kolei… zajmijmy się przesłankami warunkującymi możliwość skorzystania z wyłączenia.

Z pomocą przy dokonywaniu wykładni art. 6 ustawy – na początek zajmiemy się ust. 1 niniejszego artykułu – przychodzi opinia Urzędu Zamówień Publicznych zamieszczona na stronie Urzędu. W niniejszej opinii wskazano na sposób rozumienia przesłanek zezwalających na stosowanie wyłączenia, o którym mowa wyżej.

Przesłanki:

Ustawa wskazuje na możliwość stosowania wyłączenia w przypadku dostaw lub usług.

A. Dostawy i usługi:

Pojęcia dostawy i usługi należy interpretować zgodnie z treścią ustawy Prawo zamówień publicznych. I tak:

a. pod pojęciem dostawy należy rozumieć – nabywanie rzeczy oraz innych dóbr, w szczególności na podstawie umowy sprzedaży, dostawy, najmu, dzierżawy oraz leasingu z opcją lub bez opcji zakupu, które może obejmować dodatkowo rozmieszczenie lub instalację;

b. pod pojęciem usługi należy rozumieć – wszelkie świadczenia, których przedmiotem nie są roboty budowlane lub dostawy;

 B. Niezbędność do przeciwdziałania COVID-19

Ustawa wskazuje na to, że zamawiający może nie stosować przy dokonywaniu zakupu dostaw i usług ustawy Prawo zamówień publicznych jeżeli są to dostawy i usługi niezbędne do przeciwdziałania COVID-19. Urząd Zamówień Publicznych wskazuje, że przeciwdziałanie w rozumieniu ww. ustawy to działanie związane ze:

a. zwalczaniem zakażenia,

b. zapobieganiem rozprzestrzenianiu się,

c. profilaktyką,

d. zwalczaniem skutków choroby zakaźnej wywołanej wirusem SARS-CoV2.

Zatem zakup towarów lub usług do wykorzystania w co najmniej jednym z ww. celów pozwala na uznanie, że przesłanka z pkt. B jest spełniona. Przy czym ten zakup musi być niezbędny do realizacji tych działań. Zauważmy, że zgodnie z opinią Urzędu Zamówień Publicznych zakup taki nie musi dotyczyć wyłącznie sprzętu medycznego czy ochronnego jak maseczki czy płyny dezynfekcyjne lub środki czystości. Urząd wskazuje, że przedmiotem takiego zamówienia może być np. zakup laptopów przez zamawiającego jak pracodawcę dla pracowników w celu umożliwienia im wykonywania pracy zdalnej. Działania zamawiającego w tym zakresie w celu umożliwienia pracownikom wykonywania pracy zdalnej zamiast pracy stacjonarnie w siedzibie zamawiającego można uznać za działanie profilaktyczne – w ten sposób uniknie się skupiska pracowników w pokojach/biurach, ta część podróżująca komunikacją publiczną do pracy nie będzie musiała tego robić co w konsekwencji stanowi działanie profilaktyczne, pomagające uniknąć zarażenia wirusem, a jednocześnie zapewni to dalsze realizowanie zadań wynikających ze stosunku pracy. Zatem przedmiot zamówienia udzielanego z wyłączeniem ustawy Prawo zamówień publicznych może być różny. Warunek jest jednak taki aby ten zakup był niezbędny do przeciwdziałania COVID-19. Przeciwdziałania rozumianego zgodnie z treścią ustawy o cOVID-19.

Pochylmy się również na „niezbędnością“ – czyli zauważmy,że nie jest to zakup, który jest elementem dodatkowym przy przeciwdziałaniu COVID-19 ale ma to być taka dostawa lub usługa bez której te to przeciwdziałanie nie jest możliwe. „O niezbędności zamówień na towary lub usługi, o której mowa w art. 6 ustawy o COVID-19, można zatem mówić w sytuacji, gdy towary lub usługi są niezbędne do realizacji celów wymienionych w przywołanym wyżej art. 2 ust. 2 ustawy o COVID-19.“ Niezbędny to koniecznie potrzebny – zgodnie z definicją zawartą w słowniku języka polskiego. Zatem muszą wystąpić okoliczności faktyczne uzasadniające potrzebę dokonania takiego zakupu – i to zamawiający zobowiązany jest do wykazania takiej potrzeby czyli owej niezbędności zakupu w celu przeciwdziałania COVID-19.

C. Zachodzi wysokie prawdopodobieństwo szybkiego i niekontrolowanego rozprzestrzeniania się choroby lub jeżeli wymaga tego ochrona zdrowia publicznego.

W zakresie trzeciej przesłanki należy wskazać, że w chwili podejmowania decyzji o dokonywaniu takiego zakupu muszą występować okoliczności, które wskazują na to, że zachodzi wysokie prawdopodobieństwo tego, że choroba będzie szybko i w sposób niekontrolowany się rozszerzać i w związku z tym niezbędny staje się zakup określonych dostaw lub usług, które mają spełniać cele, o których mowa w poprzednim punkcie opracowania. Przesłanką uzasadniającą zastosowanie wyłączenia jest również potrzeba wynikająca z konieczności ochrony zdrowia publicznego. W opinii Urzędu Zamówień Publicznych czytamy: „Po stwierdzeniu, że analizowana dostawa towaru lub usługa jest niezbędna do przeciwdziałania COVID-19 konieczne jest zbadanie, czy w analizowanej sprawie zaistniała dalsza przesłanka do zastosowania wyłączenia, o którym mowa w art. 6  ustawy o COVID-19, tj. czy zachodzi wysokie prawdopodobieństwo szybkiego i niekontrolowanego rozprzestrzeniania się choroby, lub czy wymaga tego ochrona zdrowia publicznego. Do zastosowania omawianego przepisu wymagane jest zaistnienie jednej z ww. przesłanek. W niektórych stanach faktycznych obie przesłanki będą występowały łącznie.

Ustawa o COVID-19 nie zawiera wskazań, jak należy badać, czy zachodzi wysokie prawdopodobieństwo szybkiego i niekontrolowanego rozprzestrzeniania się choroby, ani jak ocenić, czy zastosowania wyłączenia wymaga ochrona zdrowia publicznego. Zamawiający dokonuje oceny możliwości wyłączenia stosowania przepisów ustawy Pzp na podstawie art. 6 ustawy o COVID-19, po rozważeniu okoliczności stanu faktycznego konkretnej sprawy z uwzględnieniem informacji przekazywanych przez organy właściwe w zakresie ochrony zdrowia, w szczególności przez Ministra Zdrowia, Głównego Inspektora Sanitarnego itp.“

Przy czym w mojej ocenie opis stanu faktycznego potwierdzającego wystąpienie przesłanki, o której mowa wyżej czyli wyniki analizy, o której mowa we wskazanym wyżej fragmencie opinii Urzędu, powinna zostać przez zamawiającego udokumentowana. A wiec w sytuacji, w której z informacji przekazywanych przez Ministra Zdrowia wynika, że w związku z szybkim i niekontrolowanym ryzykiem zarażania się zarządzone zostały środki ograniczające przemieszczanie się czy też wydane zostało zalecenie wykonywania pracy zdalnej, zamawiający może podjąć decyzję o zakupie laptopów w celu ograniczenia przemieszczania się i kontaktowania się bezpośredniego pracowników (w związku z tym nie podróżują komunikacją miejską do pracy i z pracy, nie spotykają bezpośrednio ze sobą się w pracy) co w konsekwencji stanowi działanie zapobiegawcze i takie zachowanie jest odpowiedzią na występującą potrzebę ochrony zdrowia publicznego w obliczu szybkiego i trudnego do opanowania rozprzestrzeniania się wirusa – pracownicy przebywają w domach, nie przemieszczają się i tym samym nie są wystawieni na ryzyko zarażenia bądź sami nie zarażą innych.

 D. Wymagania formalne jakie należy spełnić przy udzielaniu zamówień wyłączonych na podstawie art. 6 ustawy o COVID-19.

Najważniejsza z kwestii. Ani ustawa o COVID-19 ani opinia zamieszczona na stronie Urzędu Zamówień Publicznych nie dostarczają odpowiedzi na pytanie jakie wymagania formalne zamawiający musi spełnić,dokonując zakupu, aby uznać, że taka procedura została przeprowadzona prawidłowo. Nie możemy bowiem zapominać, że zamawiający nadal podlegają ustawie o finansach publicznych, zatem korzystając przy dokonywaniu zakupów z wyłączeniem stosowania ustawy Prawo zamówień publicznych.

Opinia Urzędu podkreśla konieczność dokonywania szczegółowej analizy stanu faktycznego w celu ustalenia, że występują przesłanki uzasadniające skorzystanie z takiego wyłączenia. Idźmy zatem dalej – skoro analiza w każdym przypadku to musi za tym iść konieczność udokumentowania tego faktu. Zamawiający bowiem musi być w stanie wykazać, że w momencie udzielania takiego zamówienia przesłanki rzeczywiście wystąpiły. Tym samym mamy pierwszy wymóg formalny do spełnienia – uzasadnienie przesłanek warunkujących skorzystanie z wyłączenia. Dokument zawierający uzasadnienie winien znaleźć się w posiadaniu zamawiającego jako dokument potwierdzający legalność jego działań w tym zakresie.

Czy zamawiający powinien spełnić inne wymogi formalne czy proceduralne w sytuacji dokonywania tego rodzaju zakupów? Ustawa nie przewiduje żadnej uproszczonej procedury czy minimalnych wymogów, jakie powinny zostać spełnione przez zamawiającego.

Jeśli już o finansach publicznych była mowa warto wspomnieć o tym, że zasadne byłoby dokonywanie zakupów po cenach realnych, cenach występujących na rynku a nie cenach zawyżonych, których wysokość byłaby nieadekwatna do nabywanej usługi czy dostawy. Zatem zalecam zwracającym się do mnie zamawiającym aby udokumentowali sytuację cenową panującą na rynku aby wykazać – w późniejszym terminie przy ewentualnej kontroli – że cena nabytego towaru czy usługi nie jest ceną zawyżoną. Regulacja art. 6 ust. 1 ustawy o COVID-19 stwarza bowiem dość duże pole do nadużyć i musimy być tego świadomi. Zatem w mojej ocenie zamawiający dokumentuje ceny rynkowe zamawianego towaru lub usługi – poprzez np. zebranie cenników znalezionych w internecie, na stronach internetowych potencjalnych wykonawców.

Pozostałe formalności natomiast to formalności związane z procedurą samego dokonywania zakupu/transakcji. Ponadto istotne będzie również dochowanie należytej staranności przy samej realizacji, w tym odbiorze zamówienia. Nie tylko bowiem należy udokumentować prawidłowość zastosowania wyłączenia przy udzielaniu takiego zamówienia ale również fakt wykonania zamówienia zgodnie z wymaganiami zamawiającego, które mają być spełnione poprzez udzielenie takiego zamówienia. Co również jest istotne z punktu widzenia prawidłowości gospodarowania środkami publicznymi.

E. Wyłączenie stosowania ustawy Prawo zamówień publicznych przy udzielaniu zamówień przez przez Bank Gospodarstwa Krajowego, Polski Fundusz Rozwoju Spółka Akcyjna lub regionalne fundusze rozwoju

Art. 6 ust. 2 ustawy o COVID-19 stanowi, że:

„Ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. – Prawo zamówień publicznych nie stosuje się do zamówień udzielanych przez Bank Gospodarstwa Krajowego, Polski Fundusz Rozwoju Spółka Akcyjna lub regionalne fundusze rozwoju, o których mowa w art. 13a  ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa (Dz. U. z 2019 r. poz. 512, 1571 i 1851), związanych z realizacją:

1) zadań dotyczących obsługi funduszy utworzonych, powierzonych lub przekazanych na podstawie przepisów odrębnych oraz związanych z realizacją programów rządowych lub innych programów realizowanych ze środków publicznych, lub

2) zadań związanych z wykorzystaniem środków pochodzących z takich funduszy

– które dotyczą instrumentów wsparcia niezbędnych do przeciwdziałania negatywnym skutkom gospodarczym wystąpienia COVID-19.“

Przepis ten wyłącza stosowanie ustawy Prawo zamówień publicznych do zamówień, które udzielane są przez podmioty w nim wskazane. Jednak wyłączenie dotyczy tylko takich zamówień, które „dotyczą instrumentów wsparcia niezbędnych do przeciwdziałania negatywnym skutkom gospodarczym wystąpienia COVID-19.

Omawiany zapis ustawy został wprowadzony na mocy ustawy z dnia 31 marca 2020 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U 2020, poz. 568).

 W uzasadnieniu do projektu tej ustawy czytamy:

Bank Gospodarstwa Krajowego (BGK) jest bankiem państwowym, o którym mowa w ustawie – Prawo bankowe, będącym w 100% własnością Skarbu Państwa. Zgodnie z art. 4 ustawy o Banku Gospodarstwa Krajowego do podstawowych celów działalności BGK – w zakresie określonym ustawą oraz odrębnymi przepisami – należy wspieranie polityki gospodarczej Rady Ministrów, rządowych programów społeczno-gospodarczych oraz programów samorządności lokalnej i rozwoju regionalnego, obejmujących w szczególności projekty:

– realizowane z wykorzystaniem środków pochodzących z funduszy Unii Europejskiej oraz międzynarodowych instytucji finansowych w rozumieniu art. 4 ust. 1 pkt 3 ustawy – Prawo bankowe,

– infrastrukturalne,

– związane z rozwojem sektora małych i średnich przedsiębiorstw,

w tym realizowane z wykorzystaniem środków publicznych.

Działalność BGK prowadzona jest w ramach mandatu publicznego powierzonego mu na mocy prawa, w tym ustawy o Banku Gospodarstwa Krajowego, statutu, a także ustawy o zasadach realizacji programów w zakresie polityki spójności finansowanych w perspektywie finansowej 2014-2020. W projektowanym art. 28a ust. 2 tej ustawy wskazano na BGK jako podmiot, któremu powierza się funkcję wdrażania instrumentu finansowego lub funduszu funduszy.

Od czasu kiedy środki z funduszy strukturalnych UE wykorzystywane są również w ramach instrumentów finansowych, BGK jest głównym podmiotem odpowiedzialnym za ich wdrażanie zarówno na poziomie krajowym, jak i regionalnym. W perspektywie finansowej 2014-2020 w ramach krajowych i regionalnych programów operacyjnych Bankowi Gospodarstwa Krajowego powierzono wdrażanie instrumentów finansowych o wartości ponad 12 mld zł, z czego ponad połowa instrumentów dotyczy wsparcia MŚP (pozostałe obszary to m.in. innowacyjność, Internet szerokopasmowy, efektywność energetyczna, rynek pracy itp.). Również w okresie 2007-2013 BGK był głównym podmiotem odpowiedzialnym za wdrażanie instrumentów finansowych w programach regionalnych i krajowych. Należy ponadto wskazać, że wśród podmiotów zaangażowanych we wdrażanie instrumentów finansowanych z funduszy strukturalnych BGK ma zdecydowanie największe doświadczenie, ponieważ jako jedyny z krajowych podmiotów uczestniczy we wdrażaniu wszystkich typów instrumentów (pożyczkowych, gwarancyjnych, kapitałowych).

BGK posiada zatem nie tylko odpowiednie umocowanie ustawowe, ale również ogromne doświadczenie we wdrażaniu instrumentów finansowych, w szczególności o charakterze dłużnym (pożyczki, gwarancje, poręczenia). Większość z wdrażanych przez BGK instrumentów realizowana jest z wykorzystaniem struktury funduszu (którym zarządza BGK) i pośredników finansowych (np. funduszy pożyczkowych) wybieranych przez BGK – co do zasady – w drodze zamówień publicznych. Wybór pośredników w tej formie jest czasochłonny i skutkuje znaczną sztywnością zawieranych umów, dlatego w sytuacji, w której konieczne jest pilne uruchomienie nowych instrumentów, które będą mogły być elastycznie dostosowywane do zmian w sytuacji rynkowej (np. przedłużający się kryzys, zmiana jego skali, dotknięcie skutkami kryzysu szczególnych grup przedsiębiorców itd.) lub dostosowanie do takiej sytuacji już istniejących instrumentów poprzez wprowadzenie zmian w realizowanych już umowach, należy umożliwić stosowanie innych procedur niż tych wynikających z ustawy – Prawo zamówień publicznych. W przypadku wyboru nowych pośredników finansowych, których zadaniem będzie wspieranie MŚP dotkniętych skutkami pandemii, będą to otwarte, transparentne, przejrzyste, niedyskryminujące i nieprowadzące do powstania konfliktu interesów procedury konkursowe, w stosowaniu których BGK ma szerokie doświadczenie wynikające z ich stosowania przy wyborze pośredników finansowych w perspektywie 2007-2013.

W najbliższych miesiącach wielu przedsiębiorców znajdzie się w trudnej sytuacji i niezbędne jest pilne uruchomienie instrumentów, które zapewnią im finansowanie płynnościowe pozwalające przetrwać najtrudniejszy okres. Zaistniała sytuacja wymaga zatem stosowania procedur, które w najszybszy możliwy sposób zapewnią wsparcie przedsiębiorców, w szczególności MŚP.“

Zatem uzasadnienie wskazuje jakiego rodzaju zamówienia mogą podlegać wyłączeniu poprzez określenie celu jaki udzielone zamówienie ma osiągnąć. Wyłączenie będzie zatem dotyczyło takich zamówień, które mają na celu zapobieżenie czy też złagodzenie negatywnych skutków gospodarczych i/lub finansowych jakie mogą być efektem obecnej sytuacji panującej w kraju spowodowanej występowaniem epidemii.

 

E. Zamówienia dotyczące utworzenia nowego podmiotu leczniczego.

Art. 6 ust. 3 ustawy o COVID-19 zawiera kolejne wyłączenie – przy czym dotyczy ono zamówień, do których znajduje zastosowanie wyłączenie określone w ust. 1 niniejszego przepisu, tj. do zamówień, w stosunku do których nastąpiło wyłączenie obowiązku stosowania ustawy Prawo zamówień publicznych. Treść art. 6 ust. 3 ustawy j.w. brzmi następująco:

 Do zamówień, o których mowa w ust. 1, w zakresie, w jakim dotyczą inwestycji, o której mowa w art. 95d ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2019 r. poz. 1373, z późn. zm.), nie stosuje się warunku uzyskania opinii o celowości inwestycji, o której mowa w tym przepisie.“

Art. 95 d ust. 1 ustawy, o której mowa w ww. ustawie o świadczeniach opieki zdrowotnej stanowi:

Wojewoda albo minister właściwy do spraw zdrowia, zwany dalej „organem wydającym opinię”, wydaje opinię o celowości inwestycji polegającej na utworzeniu na obszarze województwa nowego podmiotu leczniczego, nowych jednostek lub komórek organizacyjnych zakładu leczniczego podmiotu leczniczego lub innej inwestycji dotyczącej wykonywania działalności leczniczej polegającej na udzielaniu świadczeń zdrowotnych.“

A zatem dotyczy on obowiązku uzyskania opinii o celowości inwestycji polegającej na utworzeniu nowego podmiotu leczniczego. Ustawa o COVID-19 zdejmuje ten obowiązek z zamawiających.